Ο ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΕΥΛΟΓΙΟΥ ΚΟΥΡΙΛΑ

Καταγωγή, μόρφωση, σπουδές

Ὁ Εὐλόγιος Κουρίλας, κατά κόσμον Ἠλίας, γεννήθηκε τό 1880 στή Ζήτσιστα1 (ziçicht) τῆς ἐπαρχίας Ντεβόλ τοῦ καζά τῆς Κορυτσᾶς στήν περιοχή τῆς Βορείου Ἠπείρου, τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας. Ὁ πατέρας του ὀνομαζόταν Βασίλειος, ἡ μητέρα του Σοφία καί εἶχε δύο ἀδερφές τή Θωμαΐδα καί τήν

Κωνσταντινιά.

Δέν ὑπάρχουν στοιχεῖα ὅτι καταγόταν ἀπό τή βλαχόφωνη Μοσχόπολη καί, κατά συνέπεια, νά ἦταν βλάχος.

Ὁ ἴδιος ἔλεγε ὅτι οἱ ρίζες τῆς οἰκογένειάς του ἐντοπίζονταν σέ οἰκισμό τοῦ ὄρους Κουρίλα. Αὐτό βρίσκεται στά ἱερά ἐδάφη τοῦ Σουλίου, πού ἀπό τήν πρώτη σουλιώτικη  ἐπανάσταση οἱ πρόγονοί του τό ἐγκατέλειψαν καί ἐγκαταστάθηκαν στήν εὐρύτερη περιοχή τῆς Κορυτσᾶς, ὅπου  ἵδρυσαν τό χωριό Κουρίλα.

Ὁ Βορειοηπειρώτης Νικόλαος Κ. Παπαδόπουλος  στόν ἐπιτάφιο λόγο του (29-5-1961) στό Α΄ Κοιμητήριο  Ἀθηνῶν ὑπογράμμισε πώς ἡ οἰκογένεια τοῦ Εὐλογίου

εἶχε τίς ρίζες της ἀπό τό ἡρωϊκό καί ἱστορικό Σούλι.

Ἀπόλυτη ταύτιση μέ αὐτά πού ἔλεγε γιά τήν καταγωγή  του.

«Οἱ πρόγονοί μου ἐλθόντες εἰς Κορυτσᾶν ἔκτισαν παρά τόν Δεβόλην τό ὁμώνυμον χωρίον Κουρίλα,  σωζόμενον μέχρι σήμερον, ἀλλά κατοικούμενον ὑπό  Τουρκαλβανῶν· διότι κατά τήν ἐπανάστασιν τοῦ 1821

οἱ Κουριλεζιῶται ἔλαβον τά ὅπλα καί τό χωρίον τότε  κατελήφθη ὑπό Τούρκων.

Ὁ πάππος μου Χρῆστος Κουρίλας μετώκησεν εἰς  τάς ὑπωρείας τοῦ Βοΐου ὄρους (Μωράβα) ὅπου μετ’  ἄλλων ἐποίκων ἐκ Ζίτσας ἔκτισαν τό χωρίον Ζήτσιστα

(Ζίτσιστα, προερχόμενη ἡ λέξη ἀπό τή Ζίτσα), ὅπου καί  ἐγεννήθην». Ὁ πάππος του Χρῆστος Κουρίλας διετέλεσε ἐπίτροπος στό Ναό μέχρι 15/8/1899.

Στό περιοδικό Ἀπόστολος Ἀνδρέας (10/5/1961) σέ  ἄρθρο γιά τόν θάνατο τοῦ Κουρίλα ἀναφέρεται ὅτι ἐκάρη μοναχός στήν Ἱερά Μονή Φιλοθέου, ἐκεῖ ὅπου μόναζε

ὁ μεγαλύτερος ἀδερφός του.  Ὁ Εὐλόγιος πῆγε στό Ἅγιο Ὄρος τό 1892, δώδεκα ἐτῶν, καί στό παραπάνω μνημονευόμενο κελλί ἔμεινε δύο χρόνια. Σέ αὐτή τήν ἡλικία

οὔτε στό Μοναχολόγιο οὔτε στό Δοκιμολόγιο μποροῦσε  νά γραφτεῖ.

Ὁ Εὐλόγιος πῆγε στό Ἅγιο Ὄρος (1892), κατόπιν  σφοδρῆς ἐπιθυμίας τῶν γονέων του. Στήν ἐφημερίδα Βορειοηπειρωτικός Ἀγών φ. 43-44/1961 ἀναφέρεται ὅτι στό  Ἅγιο Ὄρος πῆγε ὡς ἐργατόπαιδο μέ ὁμάδα ὑλοτόμων

πού ἐργάζονταν κατά παράδοση στά δάση τῆς Μονῆς  Μεγίστης Λαύρας. Ἡ ροπή του, ἀναφέρεται, στή μοναχική ζωή προσέλκυσε τήν προσοχή τῶν μοναχῶν καί τόν

κράτησαν ἐκεῖ.

Μένοντας στήν Ἱερά Μονή Μεγίστης Λαύρας, προσλαμβάνεται ὡς ὑποτακτικός ἀπό τόν προϊστάμενο τῆς  Μονῆς γέροντα Γαβριήλ τόν Ἴμβριο, κείρεται μοναχός  καί τοῦ δίδεται τό ὄνομα Εὐλόγιος. Ἡ κουρά του ἔγινε  τό 1899 σέ ἡλικία δεκαεννιά ἐτῶν.

Ἀπό τήν ἡμέρα τῆς κουρᾶς του μέχρι τό θάνατό του  κράτησε ἀκατάλυτους δεσμούς μέ τό μοναστήρι του,  παρά τίς πολλές διακυμάνσεις καί τούς ἐνίοτε πειρασμούς. Μετά τήν ἀποφοίτηση ἀπό τίς γυμνασιακές

σπουδές στόν Ἄθω τό 1901 σέ ἡλικία 21 ἐτῶν, ὁ Γαβριήλ τόν στέλνει στήν Κωνσταντινούπολη στή Μεγάλη τοῦ  Γένους Σχολή.

Ὅμως, λόγῳ τῆς ὑγρασίας καί μετά ἀπό σύσταση  τῶν γιατρῶν, ὅπως ἀναφέρει ὁ Κουρίλας σέ βιογραφικό  του σημείωμα, ἐγκαταλείπει τήν Κωνσταντινούπολη καί

συνεχίζει τίς σπουδές του στή Β΄ Βαρβάκειο Σχολή στήν  Ἀθήνα. Κατόπιν γράφεται στή Θεολογική, ἀλλά μετά  ἀπό διετή φοίτηση, προτιμᾶ τήν φιλοσοφική σχολή ἀπό  τήν ὁποία καί παίρνει τό πτυχίο του τό 1911 ἤ 1912.

Στήν ἴδια σχολή ἔκανε μεταπτυχιακές σπουδές καί  πῆρε διδακτορικό δίπλωμα μέ ἄριστα καί θέμα: «Ἡ Μοσχόπολις καί ἡ Νέα Ἀκαδημεία αὐτῆς, ἡ καταγωγή  τῶν Κουτσοβλάχων καί ἡ ἐγγραμάτισις τῆς γλώσσης  αὐτῶν».

Ὁ Εὐλόγιος Κουρίλας ὑπῆρξε πολυγραφότατος, καλός γνώστης τῆς ἀλβανικῆς γλώσσας καί τῆς ἀλβανικῆς

φιλολογίας. Ἐπιδόθηκε μέ ζῆλο καί φιλοπονία σέ ἔρευνες καί μελέτες, σέ χειρόγραφα τῶν βιβλιοθηκῶν τοῦ

Ἁγίου Ὄρους, τῶν Μετεώρων, χωρίς νά πάει ποτέ ἐκεῖ,  ἀλλά δι’ ἀλληλογραφίας, τῆς Πάτμου καί τῶν Ἀθηνῶν.

Συχνά περιέγραφε, ἐκτός ἀπό τά στοιχεῖα τοῦ βιβλίου πού παρουσίαζε καί τόν τρόπο καί τίς δυσκολίες, γιά νά  τό βρεῖ.

Δημοσίευσε πλῆθος ἐπιστημονικῶν συγγραφῶν, πραγματειῶν, μελετῶν, διατριβῶν καί ἄρθρων μέ ποικίλα θέματα καί πολλές ἀπό τίς ἐργασίες του ἐκδόθηκαν σέ τομους καί δημοσιεύθηκαν σέ περιοδικά καί ἐφημερίδες.

Πολλές ἐργασίες του ἔχουν ὡς θέμα τους βιογραφίες  Ἁγιορειτῶν ἁγίων, λογίων καί ἄλλων ἐπισήμων Θρακῶν  καθώς καί θέματα λεξικογραφικά, λαογραφικά, ἐκκλησιαστικά, Νεολογικά καί Φιλοσοφικά, ἄν καί οἱ περισσότερες εἶναι σχετιζόμενες μέ τό Ἅγιο Ὄρος, ἀλλά καί τήν  ἐκκλησιαστική ἱστορία γενικότερα.

Τό ἔργο του ἀναφέρεται στήν πολιτική, τήν Ἐκκλησία, τή θεολογία, τήν ἱστορία, τή γεωγραφία καί τή βοτανική, τήν ἀστρολογία καί τή μαντεία, περιεχόμενο συχνά πατριωτικό, ἀφοῦ ἡ ἐρευνητική καί συγγραφική του  δραστηριότητα ἐξυπηρετεῖ καί ἐθνικούς σκοπούς, καθώς  πολλές μελέτες του εἶχαν ὡς θέμα τους τήν τεκμηρίωση  τῆς ἑλληνικότητας τῆς Ἠπείρου, τῆς Βορείου Ἠπείρου,  τῆς Μακεδονίας καί τῆς Θράκης. Ὅπως ἀναφέρει ὁ καθηγητής Νικόλαος Τωμαδάκης, ὁ Εὐλόγιος ἦταν ἕνας

ἀπό τούς τελευταίους πολυγραφότατους λογίους ἀρχιερεῖς-μοναχούς τοῦ περασμένου αἰώνα.

Ἡ βιβλιοθήκη του πού περιέχει περισσότερους ἀπό  13.850 τόμους καί 2.000 τόμους περιοδικῶν, καθώς καί  τό ἀρχεῖο του κληροδοτήθηκαν στήν πόλη τῶν Ἰωαννίνων

τό 1961 μέ σκοπό νά δοθοῦν στό ὑπό ἵδρυση Πανεπιστήμιο. Τό 1992 μεταφέρθηκαν στόν Τομέα Ἱστορίας Νεότερων Χρόνων τοῦ Τμήματος Ἱστορίας καί Ἀρχαιολογίας,

ὁ ὁποῖος μερίμνησε νά τοποθετηθοῦν σέ ἰδιαίτερο χῶρο  φύλαξης. Ὁ Εὐλόγιος ἦταν, ἰδιαίτερα, ὑπερήφανος γιά  τήν βιβλιοθήκη του, τήν ὁποία ἄρχισε νά συγκροτεῖ τό  1914, ἄν καί οἱ οἰκονομικές δυνατότητες τῆς ἐποχῆς δέν  τοῦ ἐπέτρεπαν μαζικές ἀγορές. Ὁ ἴδιος εἶχε εἰδικευθεῖ  στή βιβλιοδεσία, ὄχι, ἀσφαλῶς, στήν πολυτελή.

Ετοίμασε Πελασγός Κορυτσάς

Ιούνιος 2024

Από το βιβλίο: Ευλόγιος Κουρίλας, Μητροπολίτης Κουρτσάς 11/4/1937 έως 07/08/1939, Εκκλησιαστική και Εθνική Δράση, Τρίκαλα 2024 σελ 19-24

 Του Επισκόπου Χριστοδούλου Ηλ. Μουστάκα Mr Th.

pelasgoskoritsas.gr