Καρακίτσιος Ελευθέριος
Πρωτοπρεσβύτερος – Καθηγητής – Δρ. Θ.
ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΙ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΡΥΤΣΑ, ΕΔΕΣΣΑ ΚΑΙ ΛΑΜΙΑ
Αρχικά η αφετηρία του σλαβικού κινήματος στη Χερσόνησο του Αίμου (Βαλκάνια) δεν υπήρξε πολιτική, αλλά θρησκευτική. Οι πανσλαβισταί ζητούσαν να ιδρυθή αυτόνομη βουλγαρική Εκκλησία, ώστε να δοθή έτσι στους Βουλγάρους αυτόνομη εθνική υπόστασις και να αναγνωριστούν ως αυτοτελές έθνος[1].
Οι απαιτήσεις των πανσλαβιστών περιορίστηκαν αρχικά στην αντικατάστασι της Ελληνικής γλώσσης με τη σλαβική στις εκκλησίες, στο διορισμό βουλγαροφώνων και όχι Ελλήνων επισκόπων και ιερέων στα διαμερίσματα των βουλγαρικών πληθυσμών καθώς και στην μόρφωσιν της βουλγαρικής νεολαίας με την βουλγαρικήν γλώσσαν[2].
Αυτές τις σλαβικές απαιτήσεις νόμιμες ή νομιμόφρονες δεν μπόρεσε να απορρίψη το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως. Σύμφωνα με την θεμελιώδη αρχή της χριστιανικής κοινωνίας που στηριζόταν στην αποστολική ρήσι «Ουκ ένι Ιουδαίος, ουκ ένι Έλλην, αλλά πάντες εν εσμέν εν Χριστώ Ιησού»[3] αλλά και την δογματική διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, η οποία δεν απευθύνεται στην ανθρώπινη αρχή της εθνικής ταυτότητος των πιστών της, αλλά την προϋποθέτει και την υποβοηθεί η Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας συνήλθε στις 24 Φεβρουαρίου 1861 στην Κωνσταντινούπολι και οδηγήθηκε σε σοβαρές παραχωρήσεις υπέρ των Βουλγάρων, οι οποίες κάλυπταν απόλυτα τις τρεις απαιτήσεις των πανσλαβιστών που αναφέρθηκαν[4].Οι πανσλαβιστές δεν αρκέστηκαν όμως σε ευρείες παραχωρήσεις. Σκοπός τους ήταν η δημιουργία εθνοφυλετικής Εκκλησίας καθαρά βουλγαρικής και αυτόνομης, ώστε να επιδιωχθή με τον τρόπο αυτό η απόσπαση των βουλγαροφώνων των πληθυσμών της Χερσονήσου του Αίμου από την Μεγάλη Εκκλησία του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως. Η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως είχε απόλυτα πανορθόδοξον χαρακτήρα και αποτελούσε την πνευματική ηγεσία όλων των Ορθοδόξων λαών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, για αυτό και αρχικά δέχτηκε την πίεση της πανσλαβιστικής και βουλγαρικής προπαγάνδας. Η έντονη πολεμική που εξαπολύθηκε κατά του Πατριαρχείου είχε ως αποτέλεσμα την αντικανονική ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχίας. Το σχετικό σουλτανικό φιρμάνι που εκδόθηκε το 1870, αποτέλεσμα ευρωπαϊκών και κυρίως ρωσικών πιέσεων άφηνε όρια της Εξαρχίας γεωγραφικά αόριστα, έτσι ώστε να λειτουργή ως κέντρο του βουλγαρικού επεκτατισμού. Ενώ το ζήτημα φαινομενικά ήταν εκκλησιαστικό, η εξέτασή του σε βάθος αποκάλυπτε στοιχεία ενός καθαρά εθνοφυλετικού και πολιτικού θέματος. Πάντως η Ορθόδοξος Εκκλησία με την ενδημούσα Σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως το 1872 καταδίκασε ως αίρεσιν τον εθνοφυλετισμόν και ως σχισματικούς τους οπαδούς της Βουλγαρικής Εξαρχίας[5]. Η πολεμική κατά του Πατριαρχείου είχε πρωταρχικό στόχο τον Ελληνισμό της Μακεδονίας και της Θράκης που υπαγόταν εκκλησιαστικά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, για αυτό και η Βουλγαρική Εξαρχία προσπαθούσε ιδιαίτερα να περιλάβη με κάθε τρόπο όσο δυνατόν περισσότερες επισκοπές στη Μακεδονία και Θράκη απωθώντας έτσι τον Ελληνισμό[6]. Η Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως ήταν στενά συνδεδεμένη με τον μακεδονικό Ελληνισμό και κατά την περίοδο της σκοτεινής δουλείας του, συνέβαλε σημαντικά στην πνευματική και ηθική επιβίωσή του για πέντε ολόκληρους αιώνες. Η Μεγάλη Εκκλησία όμως αντιστάθηκε σθεναρά. Χωρίς να έχη δεχθεί μέχρι το 1903 καμία έμπρακτη βοήθεια από το ελεύθερο Ελληνικό κράτος και με μοναδικά εφόδια την αίγλη της ηθικής της χριστιανικής παιδείας κατόρθωσε να συγκρατήση τις θέσεις της παρά τα αιματηρά πλήγματα που δέχθηκε από την Βουλγαρική Εξαρχία, σύμφωνα πάντα υποστηριζόμενη από την κυρίαρχο τότε Οθωμανική Τουρκία και τους Σλάβους.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο στελέχωσε τις Μητροπόλεις με νέους μέσης ηλικίας 32 ετών άξιους Ιεράρχας, μορφωμένους, φωτισμένους Έλληνας πατριώτας, τις πιο πολλές Μητροπόλεις της Μακεδονίας και Θράκης, οι οποίοι έγραψαν λαμπρές σελίδες Ιστορίας στον Μακεδονικό Αγώνα επισφραγίζοντάς τον με την ίδια τους την θυσία με οικτρόν θάνατον από τους Κομιτατζήδες Βουλγάρους.
Αυτοί οργάνωσαν τον αγώνα με τους ντόπιους Μακεδόνας 30 ολόκληρα σχεδόν χρόνια έως ότου αφυπνιστούν οι απανταχού[7] Έλληνες οργανωμένοι σε συλλόγους να φθάσουν στην Μακεδονία και να αποτελέσουν ένοπλα αντάρτικά σώματα υπό την καθοδήγησιν καπεταναίων και αξιωματικών που απέδρασαν με διάφορες αιτίες από τον Ελληνικό Στρατό. Στις αγριότητες των Βουλγάρων κομιτατζήδων στον απέραντο χώρο της Μακεδονίας, οι Μακεδόνες αντιστάθηκαν γύρω από την Ορθόδοξο Εκκλησία, τις Μητροπόλεις της, τους Ιερούς Ναούς, τις Ιερές Μονές κυρίως, όλες ανεξαιρέτως οι τάξεις του πληθυσμού, κληρικοί, λόγιοι, έμποροι, παντοπώλες, βοσκοί, τσαγκάρηδες, γεωργοί, γυρολόγοι πολλοί που έπαιξαν τον ρόλο τους στο σύστημα πληροφοριών από τον εξέχοντα ως τον απλό Μακεδόνα Έλληνα πατριώτη και πατριώτισσα.
Μετά από 90 περίπου χρόνια από τον Μακεδονικό Αγώνα είχα την αγαθή τύχη να ευρεθώ στην Ανατολική Βόρειο Ήπειρο με κέντρο την Κορυτσά μας που έως την δημιουργία του Αλβανικού κράτους σε όλα τα επίσημα έγγραφα[8] την αποκαλούμενην περιοχή Μακεδονίας. Μετ΄ εκπλήξεως βρέθηκα μπροστά σε μία απέραντο φυλακή, έτσι φαινόταν όλη η περιοχή και ο υπερήφανος λαός της από το τυραννικό πενηντάχρονο κομμουνιστικό καθεστώς Ενβέρ Χότζα, που εφήρμοσε διωγμούς που ξεπέρασαν τους Νέρωνες, όπως ομολογεί ο μακαριστός 90χρονος τότε παπά-Χρήστος Ράτσης[9], μα παρ΄ όλην «την ανήκουστον τυραννίαν» ο λαός της κρατούσε ανυπολόγιστης αξίας κειμήλια και αρχεία[10] που δείχνουν το μεγαλείο του Βορειοηπειρώτη που δημιούργησε τους προηγούμενους αγώνες.
Ένα κομμάτι της Βορείου Ηπείρου που ανήκε στη Δυτική Μακεδονία ήταν αδύνατον να μην γεννήση ανδρειωμένους να υπερασπίσουν την πατρώα γη, αλλά και να προστρέξουν όπου η μάννα Ελλάδα τους κάλεσε. Μέσα στα λιγοστά αρχεία αυτής της επαρχίας που με κίνδυνο της ζωής των και τον αφανισμό όλης της οικογένειας από τον ανθέλληνα τύραννο Ενβέρ Χότζα διαφύλαξαν ως κόρην οφθαλμού αδιάσειστα στοιχεία που δείχνουν την πατριωτική προσήλωσι στα ιδεώδη του Ελληνισμού και την θυσία τους, πλειάδα ηρώων στον Μακεδονικό Αγώνα για την διάσωσι και απελευθέρωσι της Μακεδονίας..
Στην συνέχεια θα παρουσιάσωμε αγνώστους αγωνιστάς του Μακεδονικού Αγώνος αγνώστους στο ευρύτερο κοινό, εκ των οποίων οι πέντε είναι από το χωριό Ποποστίτσα ή Μπομποστίτσα Κορυτσάς, ένας είναι από την πόλιν της Λαμίας και οι υπόλοιποι είναι η ομάδα των δολοφονηθέντων Μακεδονομάχων με τον ιερέα του χωριού τους από το Μεσημέρι Εδέσσης.
Μια ομάδα Μακεδονομάχων είναι από το χωριό Ποποστίτσα ή Μπομποστίτσα Κορυτσάς[11]. Ήταν πέντε συγχωριανοί και υπηρετούσαν στον τουρκικό στρατό, από όπου απέδρασαν ένστολοι με τον οπλισμό τους[12]. Κατετάγησαν εθελονταί στον ένοπλο ανταρτικό σώμα «σώμα Καραϊσκάκη»[13] ως Έλληνες φλογεροί πατριώται να ελευθερώσουν την Μακεδονία υπερασπίζοντάς την από τις αυθαιρεσίες των Βουλγάρων κομιτατζήδων.
Την ομάδα αποτελούσαν πέντε άτομα εκ των οποίων μόνο διά τους τεσσάρους εξ αυτών ευρέθησαν στοιχεία, ενώ ο πέμπτος μένει άγνωστος. Όπως εμφανίζονται στην διασωθείσα φωτογραφία[14].
- Ο πρώτος Μπομποστιανός είναι άγνωστος σήμερα γιατί δεν άφησε απογόνους.
- Ο δεύτερος Μακεδονομάχος στη φωτογραφία όρθιος δεύτερος από αριστερά είναι ο Χριστάκης Γώγου. Ήταν εξάδελφος του Θεμιστοκλέους Βησσαρίωνος Πύργου ή Μπαμπούλλα και υπηρέτησε στα ανταρτικά του Μακεδονικού Αγώνος μαζί με τους υπολοίπους συγχωριανούς του. Επέζησε των πολέμων και έζησε ως το τέλος της ζωής του στην Μπομποστίτσα, όπου ετάφη. Επολέμησε στον Μακεδονικό Αγώνα όπου κατετάγη τρεις φορές διακεκομμένα, στο τέλος στο σώμα Καραϊσκάκη. Εγεννήθη το 1886 στην Μπομποστίτσα, όπου υπάρχει το λιθόκτιστο σπίτι του μέχρι σήμερα.
- Ο άλλος Μακεδονομάχος Μπομποστιανός όρθιος τρίτος στην σειρά από αριστερά στην ίδια φωτογραφία είναι ο Γαβριήλ Καβάτσης γεννηθείς το 1886 στην Μπομποστίτσα. Υπηρέτησε μαζί με τους υπολοίπους συγχωριανούς του στον Μακεδονικό Αγώνα. Δεν έχουμε μέχρι στιγμής άλλα ιστορικά στοιχεία.
- Ο τέταρτος Μακεδονομάχος καθιστός πρώτος από αριστερά στην φωτογραφία είναι ο Θεμιστοκλής Βησσαρίωνος Πύργου ή Μπάμπουλλας. Είχε επίθετο το πατριδωνύμιό του γιατί ο παππούς του έφυγε από τον Πύργο Ηλείας Πελοποννήσου ως ζωέμπορος κατέληξε στην Κορυτσά, αφού επολέμησε για την απελευθέρωσι της Ελλάδας στην εθνεγερσία του 1821, όπως μας αφηγείται ο Σωτήριος Θεμιστοκλή Μπάμπουλλας. Πήρε το επίθετο του πεθερού του Μπαμπούλλας για να χαθούν τα ίχνη του…
Γεννήθηκε το 1882 και υπηρέτησε στον Μακεδονικό Αγώνα μαζί με τους υπολοίπους συγχωριανούς του «Προ του να φύγουν μεταλάβαν» στην Ι.Μ. Αγίου Νικολάου[15] Μπομποστίτσας ή Βοβοστίτσας το ορθόν Ποποστίτσας[16]. Πήγε τρεις φορές στον Μακεδονικό Αγώνα με διακεκομμένες περιόδους, γιατί διαλυόταν το ανταρτικό σώμα. Τελικά το 1906 κατετάγη στο αντάρτικο σώμα «Λόχος Καραϊσκάκη»[17] όπου αγωνιζόταν στην περιοχή Γευγελής μέχρι το τέλος του Μακεδονικού Αγώνος. Υπάρχει ο τάφος[18] του με πέτρινο σταυρό παραπλεύρως του κωδωνοστασίου της Ι. Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Ποποστίτσας της γενέτειράς του. Ο αδελφός του Θεμιστοκλή, ο Σωτήριος Πύργου[19] ζούσε στην Θεσσαλονίκη και χάθηκε στους Βαλκανικούς πολέμους, όπου υπηρετούσε στον Ελληνικό Στρατό. Το όνομά του έλαβε ο εγγονός του Θεμιστοκλή, ο σημερινός Σωτήριος Μιχ. Μπάμπουλλας. Η κόρη του Ολυμπία Κορμαλή υπανδρεύθη στην Αθήνα όπου ζούσε με την οποία είχε αλληλογραφία. Ο φλογερός πατριώτης Θεμιστοκλής μετέδωσε όλη του την φιλοπατρία στα παιδιά του και τα εγγόνια του τα οποία με την σειρά τους την μετέδωσαν στους απογόνους του. Σήμερα το όνομά του φέρει ο Θεμιστοκλής Μιχαλάκη Μπάμπουλλας τρισέγγονος του, θεολόγος με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ελλάδα δραστηριοποιείται στην Κορυτσά[20].
- Ο πέμπτος της ομάδος Ποποστιανών Μακεδονομάχων είναι ο Θεμιστοκλής Νικόλα Κώτσιος[21] που γεννήθηκε στις 14-6-1887 στην Μπομποστίτσα ή Ποποστίτσα Κορυτσάς. Πολέμησε τέσσερα χρόνια στον Μακεδονικό Αγώνα όπως μας αφηγείται ο 78χρονος εγγονός του Νικόλα Κώτσιος που ζει σήμερα στην Μπομποστίτσα. Σε μία μάχη έχασε τρία δάκτυλα του χεριού του από το σπαθί βούλγαρου κομιτατζή, όπως δείχνει στη φωτογραφία. Στο 1940 υπηρέτησε ως σύνδεσμος αξιωματικών του Ελληνικού Στρατού στο Ε’ Σώμα που είχε την έδρα του στην Μπομποστίτσα και φωτογραφήθηκε[22] με Έλληνα αξιωματικό στο κέντρο της Κορυτσάς. Φυλακίσθηκε από τους Αλβανούς ως φιλέλληνας μετά την ίδρυσι του αλβανικού κράτους. Ο πατέρας του Νικόλας είχε φυλακισθεί από τους Τούρκους για την δράσι του υιού του Θεμιστοκλή στον Μακεδονικό Αγώνα. Επίσης φυλακίσθηκε ο υιός του Θεμιστοκλής, ο Νικόλας από το κομμουνιστικό καθεστώς Ενβέρ Χότζα ως φιλέλληνας, ενώ ο ίδιος δεν έλαβε κάρτα ομογένειας (παρ΄ όλες τις εκκλήσεις μας) ως Έλληνας από τον πρόξενο Κορυτσάς[23].
Ο τάφος του υπάρχει σήμερα στο παλαιό νεκροταφείο της γενέτειράς του δίπλα από το καμπαναριό της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
- Ο έκτος στη σειρά παρουσιάσεώς μας είναι ο «καπετάν Γεώργιος Σάββας / Λαμιεύς». Γεννήθηκε στην Λαμία το 1882 και απεβίωσε στη Θεσσαλονίκη το 1959. Στην στρατιωτική του θητεία μυείται στον Μακεδονικό Αγώνα. Μόλις τελείωσε την θητεία του στρατολογείται στο απόσπασμα των συντρόφων του Παύλου Μελά, όπως φαίνεται σε φωτογραφία κάπου στην Μακεδονία. Σε όλο το Μακεδονικό Αγώνα έδρασε από το Μοναστήρι ως την Θεσσαλονίκη ως Διμοιρίτης-Πράκτωρ μεταμφιεσμένος ζωέμπορος-κρεοπώλης, επάγγελμα που άσκησε και μετά την αποστράτευσή του το 1908. Διατηρούσε κρεοπωλείο κοντά στην Καμάρα Θεσσαλονίκης. Μέσα στο κρεοπωλείο του επετέθησαν να τον δολοφονήσουν κομιτατζήδες Βούλγαροι και πυροβόλησαν πέντε φορές εναντίον του ανεπιτυχώς να τον φονεύσουν. Τον τραυμάτισαν στο αυτί εξωτερικά και ένα άλλο τραύμα του έσπασε την κάτω σιαγόνα. Αιμόφυρτος με ακόμη ένα επιπόλαιο τραύμα στο πόδι τους κυνήγησε έως κοντά στον Ιερό Ναό Αγίου Αθανασίου Εγνατίας με το μπαλντά (μαχαίρι κρεοπωλείου) στην αρχή και ύστερα με το περίστροφο (πιστόλι) του. Εκεί κοντά στην εκκλησία έπεσε αιμόφυρτος και διεκομίσθη στο νοσοκομείο, όπου νοσηλεύθηκε πολύ καιρό δραπετεύσας από εκεί (οι Τούρκοι φρουρούσαν μόνον εκείνον για τους κομιτατζήδες δολοφόνους δεν γινόταν λόγος) στη συνέχεια συνελήφθη από τους Τούρκους .Επενέβη ο Έλληνας Πρόξενος και τον πήρε υπό την ευθύνην του και τον φυγάδευσε με την γυναίκα του στην Κρήτη. Ενυμφεύθη το 1909 και με την κήρυξη των Βαλκανικών πολέμων κατετάγη εθελοντής στον Ελληνικό Στρατό ως Λοχίας εγκαταλείποντας την σύζυγόν του Φωτεινή Ντόκαλη από την Εράτυρα Κοζάνης στην Κρήτη όπου διέμενε. Υπηρέτησεν δύο χρόνια και μετά την λήξη του Βουλγαρικού Πολέμου το 1913 απεστρατεύθη. Ως λοχίας διεκρίθη σε όλες τις μάχες και τραυματίσθηκε σε μάχη εναντίον των Βουλγάρων. Διά τα ανδραγαθήματά του[24] στην «εκστρατείαν κατά της Τουρκίας (1912-13) ως μετάσχοντα αυτής και των μαχών (…) της εκστρατείας κατά της Βουλγαρίας (1913) ως μετάσχοντα αυτής και των μαχών, ο ειρημένος ετραυματίσθη εις (…)» του απενεμήθη από τον Υπουργό Στρατιωτικών Ελευθέριο Βενιζέλο το έτος 1914 αναμνηστικόν Μετάλλιον. Το έτος 1926 το Διοικητικόν Συμβούλιον της Εθνικής Οργανώσεως «ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ» του απονέμει «ΔΙΠΛΩΜΑ ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΜΕΛΟΥΣ»[25]. Το έτος 1927 το ίδιον Σωματείον του χορηγεί «ΑΤΟΜΙΚΟ ΒΙΒΛΙΑΡΙΟΝ»[26] με αριθμό μητρώου 170. Μέχρι το 1940 εργάζεται ως ζωέμπορος-κρεοπώλης αλλά κυνηγήθηκε από τους Βενιζελικούς επειδή ήταν φιλοβασιλικός και έχασε τα κρεοπωλεία του. Το έτος 1938 ο υπουργός στρατιωτικών Ιωάννης Μεταξάς του απονέμει «(…) ΤΟ ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΟΝ ΜΕΤΑΛΛΙΟΝ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΟΣ/ εις τον Σάββαν Γεωργίου του Παναγιώτου εκ Θεσσαλονίκης / Διά τα εξαιρετικάς υπηρεσίας εις τον αγώνα τούτον δι’ ας / ενεγράφη εις την Επετηρίδα των Μακεδονομάχων 1903-1909 / εις την κατηγορίαν των οπλιτών υπ΄ αύξουσα αριθ. πίνακος 836/ (…)[27]
Το 1941 τον βρήκε η Κατοχή των Γερμανών στο σπίτι του στο Καραμπουρνάκι πτωχό με μια κόρη άρρωστη από ελονοσία. Τον βρήκαν καινούργια δεινά με την αποχώρησιν των Γερμανών από τους κομμουνιστάς του ΕΛΑΣ, γιατί ήταν Μακεδονομάχος προσπαθώντας να στρατολογήσουν τον ίδιον και την κόρη του. Πούλησε ό,τι είχε και δεν είχε για να επιζήση και τα κατάφερε παρ΄ ότι ήρθε σε δεινή θέσι γιατί το μόνο που του έμεινε ήταν ο γεωργικός κλήρος 35 στρέμματα χωράφι που τους έδωσε η Κυβέρνησις Ιωάννη Μεταξά ως σύνταξι – αποζημείωσι για τους αγώνες του που υπηρέτησε την Πατρίδα με το όπλο στο χέρι (1901-1913) ήτοι 12 χρόνια έφυγε άρρωστος (φυματικός) και με πολλαπλά τραύματα στο σώμα του που τον συνόδευαν έως το τέλος της ζωής του. Αυτό το οικόπεδο και το σπίτι του στο Καραμπουρνάκι, που το είχε αγοράσει το 1913 με χρήματα της προίκας της συζύγου, αυτή η πατρίς το απαλλοτρίωσε μαζί με όλη την περιοχή Καραμπουρνακίου και Καλαμαριάς να αποκατασταθούν οι πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ήρθε η απαλλοτρίωσις μετά από δικαστήρια που κράτησαν από το 1924 ως το 1973[28] που δικαιώθηκε η κόρη του Μακεδονομάχου Γεωργίου Σάββα που αναπαύεται στο κοιμητήριο Καλαμαριάς, κομμάτι της Μακεδονικής γης για την οποία αφιέρωσε όλη του τη ζωή.
Δυτικά της πόλεως της Εδέσσης δύο χιλιόμετρα επάνω στο βουνό βρίσκεται το κεφαλοχώρι Μεσημέριον. Το χωριό αυτό εκτός των τόσων παλλικαριών που πρόσφερε για την ελευθερία της Πατρίδος, ξεχωριστή είναι η θυσία του ιερέως του χωριού, του προέδρου αυτού και των προκρίτων του την 2-2-1905 για την ελευθερία της πατρίδος.
Η ομάδα αυτή αποτελούμενη[29] από τον 63χρονο ηρωικό ιερέα-μάρτυρα Ευστάθιο Παπαστογιάννη εφημέριο του χωρίου Μεσημερίου Εδέσσης, τον Γιαννάκη Στεργίου 63 ετών, πρόεδρο της κοινότητος Μεσημερίου, τον Κωνσταντίνο Ζαφειρίου 70 ετών, τον Αθανάσιον Τρύπκον 70 ετών, τον Τρύφωνα Θωμάν 60 ετών, τον Νικόλαον Μπουζίνην 50 ετών, όλοι τους κάτοικοι Μεσημερίου μαζί με τον Κωνσταντίνον Σταύρου Κίτσον 35 συγγενή του ιερέα από το χωριό Φλαμουριά. Επιστρέφαν από την Θεία Λειτουργία και πανήγυριν του Αγίου Τρύφωνος που ετέλεσαν στο χωριό Φλαμουριά (Πόδα παλαιά ονομασία) παρά τις απαγορεύσεις και τρομοκρατίες των Βουλγάρων να προσχωρήσουν οι πάντες στη Βουλγαρική Εξαρχία που αποσχίσθηκε από το Οικουμενικόν Πατριαρχείον.
Βορειοδυτικά του χωριού κοντά στην Ιερά Μονή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού περίπου χίλια μέτρα έξω από το χωριό ο συμμορίτης Βούλγαρος κομιτατζής Λούκας τους έστησε ενέδρα και τους κατέσφαξε όλους. Ο στόχος τους ήταν κυρίως ο ιερεύς παπα-Στάθης Στογιάννης που ήταν η ψυχή του Μακεδονικού αγώνος στην περιοχή και κυρίως στο κεφαλοχώρι του Μεσημερίου. Είχε μυηθεί από τον καπετάν Μαζαράκη που δρούσε στην περιοχή και ο ίδιος ήταν σύνδεσμος του με τον Δεσπότη Εδέσσης. Τα μηνύματα τα μετέφερε η κόρη του Αικατερίνη μαζί με την παπαδιά του παπα-Στάθη στη Μητρόπολη τα οποία είχε μέσα σε κορδελίτσα που την έπλεκε στις πλεξούδες της Αικατερίνης για να μην προδοθή αν την συλλάβουν καθ΄ οδόν. Τον μαρτυρικό θάνατο του παπα-Ευσταθίου Στογιάννη του προέδρου Γιαννάκη Στεργίου και των υπολοίπων δολοφονημένων Μακεδονομάχων εκδικήθηκε ο ίδιος ο καπετάν Μαζαράκης φονεύοντας τον συμμορίτην Λούκα Βουλγαρο-κομιτατζή. Ο θάνατος των Μακεδονομάχων του Μεσημερίου έφερε την εκδίκησι που πήρε ο καπετάν Μαζαράκης φονεύοντας τον βουλγαροκομιτατζή Λούκα που ήταν ο φόβος και ο τρόμος σε όλη την περιοχή επί χρόνια. «Η δράση των ελληνικών τμημάτων ήταν τόσο αποτελεσματική, ώστε χίλιοι και πλέον φανατικοί εξαρχικοί και βουλγαρόφιλοι εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το χωριό Μαρίνα, τα Λευκάδια και άλλα χωριά και να ζητήσουν καταφύγιο στην Έδεσσα όπου τους προστάτευαν οι Τουρκικές Αρχές (…)[30]».
Σήμερα οι κάτοικοι του Μεσημερίου τιμούν τους δολοφονημένους Μακεδονομάχους συγχωριανούς των την πρώτη Κυριακή του Φεβρουαρίου κάθε χρόνο με τελετή[31] στο μνημείο στον τόπο της σφαγής των αποτίοντες φόρον τιμής στους ήρωας προγόνους τους που θυσιάστηκαν για την ελευθερίαν της Μακεδονίας μας.
Ο τελευταίος εις την παρουσίασίν μας ο Ιωάννης Σούφρας του Κήτα και της Σοφίας[32] από την Κορυτσά. Γεννήθηκε στην ηρωική πόλι της Κορυτσάς το 1855. Έλαβε την ελληνική του μόρφωσι στην Αστική Σχολή της Κορυτσάς απ΄ όπου και αποφοίτησε. Ανήκε[33] στην μεσαία τάξι των Κορυτσαίων και νέος ακολούθησε το ζωεμπόριο δημιουργώντας δικό του κρεοπωλείο στην Κορυτσά. Μεσόκοπος στρατολογείται από τον «Δεσπότη» Φώτιο Καλπίδη, τον αργότερα εθνομάρτυρα. Ο Ιωάννης Σούφρας λόγω του επαγγέλματός του χρησιμοποιείται ως αγγελιοφόρος στον Μακεδονικό Αγώνα και είναι ο έμπιστος αγγελιοφόρος του Μητροπολίτου Κορυτσάς Φωτίου με τον συνεργάτη του Μητροπολίτη Μογλενών Ιωαννίκιου[34] Μαργαριτιάδη (1894-1905) του οποίου ο Ιωάννης Σούφρας ήταν ο πολύ έμπιστός του. Εργάστηκε με ζήλο στο Μακεδονικό Αγώνα μέχρι τη δολοφονία του εθνομάρτυρος Μητροπολίτου Κορυτσάς Φωτίου Καλπίδη. Μετά τη δολοφονία του Μητροπολίτου γίνεται αντάρτης σε ανταρτικό σώμα του Βορειοηπειρωτικού αγώνος φυγαδεύοντας την οικογένειά του για λόγους ασφαλείας στην πόλιν της Φλώρινης. Καθ΄ όλον την Βορειοηπειρωτικόν αγώνα υπηρετεί στο αντάρτικο σώμα προσφέροντας τις υπηρεσίες του.
Μετά την σύστασιν του αλβανικού κράτους διώκεται απηνώς για τις δραστηριότητές του τις οποίες συνεχίζει από την Φλώρινα. Συμμετέχει στο ανταρτικό σώμα[35] σε όλο τον Βορειοηπειρωτικό Αγώνα και μετά το τέλος του οριστικά με την σύστασιν των συνόρων το 1920 αυτοεξορίζεται οικογενειακά στην Φλώρινα όπου συνέχισε τον αγώνα του για την Βόρειο Ήπειρο μέχρι το θάνατό του. Είναι ενεργό μέλος του συνδέσμου «ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ» [36]Θεσσαλονίκης με το υπ΄ αριθμ. α/α 19. Ετιμήθη από το Ελληνικόν Κράτος από το Υπουργείο Στρατιωτικών που του απένειμε «ΔΙΠΛΩΜΑ ΑΠΟΝΟΜΗΣ Σιδηρού Πολεμικού Σταυρού Βορειοηπειρωτικού Αγώνος 1914».[37] Απέθανε σε βαθύ γήρας και ετάφη εις την Φλώριναν όπου έζησε η εκεί μεταφερθείσα οικογένειά του όπου έκτοτε ζει.
[1] Φ/ΚΕ/4. Πρόγραμμα ΔΗΜΗΤΡΙΩΝ Θεσσαλονίκης. Η εργασία αυτή επαρουσιάσθη στα ΛΘ’ ΔΗΜΗΤΡΙΑ του ΔΗΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 6-11-2004. Δεν εδημοσιεύθη έκτοτε και δημοσιεύεται τώρα για πρώτη φορά με προσθήκες
[2] Γ.Ε.Στρατού – Δ.Ι.Σ. Ο Μακεδονικός Αγώνας και τα γεγονότα στη Θράκη (1904-1908), Αθήναι 1998, σελ.109.
[3] Κ.Δ., Γαλ., 3, 28.
[4] Μελάς Λέων, Πολιτικαί Μελέται, Αθήναι 1900, σελ. 25-26. Νικολαΐδης Κλεάνθης, Ιστορία του Ελληνισμού με κέντρον και βάσιν την Μακεδονίαν, Αθήναι 1923, σελ. 420-421.
[5] Γ.Ε.Σ. – Δ.Ι.Σ. Μακεδονικός Αγώνας (…), ένθ’ αν., σελ. 110.
[6] Αυτόθι σελ. 110.
[7] Καρακίτσιος Ελ., «Μυροφυλλίτες στο Μακεδονικό Αγώνα», Εφημ. «ΤΟ ΜΥΡΟΦΥΛΛΟΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ», εκδ. Αποδήμων Μυροφυλλιτών, Ολυμπία 46, Αθήναι, φυλ. 4, σελ. 1-2/1979
[8] Αρχείον μου Φ.Γ. 3/ Βλ. Χάρτης ΕΛΛΑΣ GREECE, John Speed and are to be sold by Ciro Humble 1626, Η Ελλάς των Πτολεμαίων του 2ου αι. Π.Χ. αιώνος, ΑΡΧΕΙΟΝ ΜΟΥ Φ.Γ./11 σελ. 1, Φ.ΣΤ/2α (Αρχείον Νίκου Παντελή Γκλιοζένη, Δαρδαίου), Φ.Γ./5 Χάρτης Αυστροουγγαρίας 1877.
[9] Καρακίτσιος Ελευθ., Ορθόδοξοι Ιερείς και Διάκονοι που επέζησαν του αθέου καθεστώτος στην Αλβανία (1945-1990), Θεσσαλονίκη 2002, σελ. 349 κ.εξ.
[10] Του ιδίου, «Παλαίτυπα και ενθυμήσεις από την Χότσιστα (Hocisht) Κορυτσάς», Μακεδονικά τομ. 33, σελ. 331-338, Θεσσαλονίκη 2003, του ιδίου «Παλαίτυπα εκ Χοτσίστης» (Hocisht) Κορυτσάς της Βιβλιοθήκης Σωτηρίου Θ. Μπόρτση ή Κράλλη», Μακεδονικά τομ.34, σελ. 109-148, Θεσσαλονίκη 2005, Του ιδίου, Ν.Β.Κεραμιντζή, «Βιβλιοθήκη Δημοσθένους Θωμά Κεραμιντζή εκ Κορυτσάς», Μακεδονικά τομ. 36, σελ. 111-137, Θεσσαλονίκη 2007
[11] Καρακίτσιος Ελ., Ο Ελληνισμός στη Μητροπολιτική περιφέρεια Κορυτσάς, Θεσσαλονίκη 2010 (διατριβή Α.Π.Θ.), σελ. 427
[12] Φ/ΚΕ/1β. Φωτογραφία και περιγραφή του Δ/ντου Μακεδονικού Μουσείου Θεσσαλονίκης.
[13] Φ/ΚΕ/1α. Διήγησις εγγονού του Σωτήριου Μπαμπούλλα, καθηγητού από την Μπομποστίτσα Κορυτσάς 10-6-1994.
[14] Φ/ΚΕ/1β. Έγγραφα, αρχείο μου από το αρχείο Σωτηρίου Θεμ. Μπάμπουλλα από την Ποποστίτσα Κορυτσάς.
[15] Γεωργιάδης Θεόφραστος, Μοσχόπολις, Αθήναι 1975, σελ. 13, Καρακίτσιος Ελευθ., ένθ΄ αν., σελ 169-170
[16] Ένθ΄ αν., βλ. Υποσημείωσις 15.
[17] ΓΕΣ-ΔΙΣ, Μακεδονικός Αγώνας (…) ένθ. αν. Σελ. 250 και 320. «Στις περιοχές Γευγελής και Δοϊράνης μετά τη διάλυση του σώματος Κακουλίδη τον Οκτώβριο του 1905 συνέχισε να παραμένη μικρή δύναμη από δώδεκα αντάρτες, η οποία κατά τη διάρκεια του 1906 τέθηκε υπό τις διαταγές του Γεωργίου Καραϊσκάκη από την Μπογδάντσα (…)»
[18] Φ/ΚΕ/1α/10-6-1994, σελ. 1-2
[19] Φ/ΚΕ/1α/10-6-1994, σελ. 2
[20] Φ/ΚΕ/7α-β
[21] Φ/ΚΕ/1β
[22] Καρακίτσιος Ελευθ. Ο διωγμοί του Ελληνισμού στην Αλβανία (πρωτογενείς μαρτυρίες από την Ανατολική Βόρειο Ήπειρο), Άγιοι Σαράντα 2011 σελ.
[23] Ένθ΄ ανωτ. Σελ. 147, 333-334 Πολλάκις παρεκλήθη ο Πρόξενος Ελ. Πρώιος.
[24] Φ/ΚΕ/5γ, σελ. 1
[25] Φ/ΚΕ/5ε σελ.1
[26] Φ/ΚΕ/5β σελ. 1-2
[27] Φ/ΚΕ/5α σελ.1-2
[28] Του θέματος επελήφθη ο Υπουργός των Κοινωνικών Υπηρεσιών Λαδάς (στρατιωτικής Κυβερνήσεως) παρά την επίμονη προσπάθεια του Γενικού Γραμματέα που αντιδρούσε και ζητούσε από ημάς (είμεθα παρόντες στο γεγονός) τουλάχιστον 300000 για να υπογράψη… Έληξε με μαλλιοτράβηγμα του ίδιου του Λαδά… ο οποίος αυθημερόν, αφού είδε όλα τα ντοκουμέντα που αναφέραμε υπέγραψε την άρσιν της απαλλοτριώσεως, η οποία αυθημερόν εδημοσιεύθη!
[29] ΦΑ/ΚΕ/3γ1-2 χειρόγραφος αφήγησις του εγγονού του 70χρονου Ιωάννου Χρ. Λιόλιου Εδεσσαίου τον οποίον ευχαριστούμε και από αυτή την θέσι που έθεσε το αρχείο του στην διάθεσί μας. 40. ένθ’ ανωτ. Σελ. 1.
[30] ΓΕΣ – ΔΙΣ Μακεδονικό, (…), έν.αν., σελ. 198-199
[31] Στην τελετή παίρνει μέρος η μουσική της 2ας Μεραρχίας Εδέσσης, ο περιφερειάρχης πλήθος κόσμου.
[32] Φ/ΚΕ/6β
[33] Φ/ΚΕ/6ζ. Αφήγησις εγγονού του ΙωάννοΕ/υ Σούφρα κάτοικου Φλωρίνης σήμερα. Τον ευχαριστούμε γιατί μας διέθεσε όλο το αρχείον του για την εργασία.
[34] Φ/ΚΕ/6ε.
[35] Φ/ΚΕ/6στ.
[36] Φ/ΚΕ/6β και Φ/ΚΕ/6δ.
[37] Φ/ΚΕ/6γ.