Ο ΕΠΙΚΗΔΕΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΤΟΠΟΤΗΡΗΤΟΥ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΙΚΟΥ ΘΡΟΝΟΥ, κ.κ ΙΩΑΝΝΗ, ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΚΟΡΥΤΣΑΣ, ΣΤΗΝ ΕΞΟΔΙΟ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ

Ι

«Μακάριοι οι νεκροί, οι εν Κυρίω αποθνήσκοντες, απ’ άρτι. Ναι, λέγει το Πνεύμα, ίνα αναπαύσωνται εκ των κόπων αυτών· τα δε έργα αυτών ακολουθεί μετ’ αυτών.» (Αποκ. 14:13).
Αυτά τα λόγια του Θεού μάς διδάσκουν ότι τα έργα μας δεν λησμονούνται με τη λήξη της επίγειας ζωής μας. Επιτελούνται μέσα σε ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα, αλλά αποκτούν αιώνια διάσταση, συνοδεύοντάς μας στην αιώνια ζωή. Υπάρχουν στιγμές που αυτά τα λόγια του Θεού γίνονται πιο κατανοητά και ξεκάθαρα. Σήμερα, βρισκόμαστε μπροστά σε μια τέτοια στιγμή.

Το έργο του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου στην αναστήλωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αλβανία είναι μεγαλειώδες και μοναδικό. Υπό την καθοδήγησή του και τις ακούραστες προσπάθειές του οικοδομήθηκε και αποκαταστάθηκε η εκκλησιαστική υποδομή, ιδρύθηκαν παιδικοί σταθμοί, σχολεία και επαγγελματικά ινστιτούτα, ενώ ενισχύθηκε η δημόσια εκπαίδευση. Η κορύφωση της προσφοράς του υπήρξε η ίδρυση του Ορθόδοξου Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος «Λόγος», του πρώτου πανεπιστημίου της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αλβανία.

Παρακινούμενος από την αγάπη του για όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως καταγωγής ή πεποιθήσεων, δεν περιορίστηκε στην ανέγερση ναών, αλλά άπλωσε τη φροντίδα του σε ολόκληρη την κοινωνία, δίνοντας μια ζωντανή μαρτυρία ότι η Εκκλησία δεν υπάρχει μόνο για τον εαυτό της, αλλά για όλους, καθώς η αγάπη δεν γνωρίζει σύνορα.

Η ευρεία κοινωνική και ανθρωπιστική δράση της Εκκλησίας, υπό την ηγεσία του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου, υπήρξε εξαιρετικής σημασίας. Υποστηρίχθηκαν ποικίλα κοινωνικά προγράμματα, όπως αναπτυξιακά έργα για τις ορεινές περιοχές, η προώθηση της γεωργίας, η κατασκευή δρόμων και δικτύων ύδρευσης, καθώς και προγράμματα υγειονομικής περίθαλψης. Βοηθήθηκαν ορφανοτροφεία, νοσοκομεία, ιδρύματα για άτομα με αναπηρίες, γηροκομεία, κέντρα στήριξης φυλακισμένων, ενώ οργανώθηκαν γεύματα για τους άπορους. Όλη αυτή η πολύπλευρη δράση συνέβαλε ουσιαστικά στην ανάπτυξη της Αλβανίας και είχε σημαντικό αντίκτυπο στην κοινωνία και την οικονομία της χώρας. Χιλιάδες άνθρωποι βρήκαν εργασία, στηρίζοντας αντίστοιχα χιλιάδες οικογένειες, ενώ η αγάπη και η αλληλεγγύη έγιναν σταθερά θεμέλια για μια πιο δίκαιη και ενωμένη κοινωνία.

Πάνω απ’ όλα, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος αφιέρωσε όλες του τις δυνάμεις ώστε η μεγαλύτερη προσφορά της Εκκλησίας στην κοινωνία να είναι η διαμόρφωση ανθρώπων δίκαιων, υπεύθυνων και τίμιων. Αγωνίστηκε ακούραστα για να σκορπίσει ελπίδα εκεί όπου επικρατούσε η απόγνωση, θάρρος εκεί όπου κυριαρχούσε ο φόβος, φως εκεί όπου υπήρχε σκοτάδι και αγάπη εκεί όπου υπήρχε διχασμός.

II

Αυτή είναι η ορατή και απτή πλευρά του μεγαλειώδους αυτού έργου, αλλά θα ήθελα να τονίσω ξανά κάτι που έχω ήδη αναφέρει προηγουμένως: μια άλλη διάσταση του έργου του, ίσως ακόμα πιο σημαντική, για την οποία δεν έχει γίνει αρκετός λόγος. Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος δεν αρκέστηκε μόνο στην οικοδόμηση των τειχών της Εκκλησίας και στη δημιουργία της φυσικής της υποδομής· η προσπάθειά του να εμφυσήσει ένα ορθό και αγαθό πνεύμα μέσα στην Εκκλησία υπήρξε πάντοτε προτεραιότητά του. Σκοπός του ήταν να οικοδομήσει μια Εκκλησία όπου ο Θεός θα λατρεύεται “εν πνεύματι και αληθεία” (Ιω. 4:23).

Για τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο, τα οικοδομικά έργα δεν ήταν αυτοσκοπός, αλλά ένα μέσο για την πραγματοποίηση της σωτηριώδους αποστολής της Εκκλησίας. Οι ναοί και οι υποδομές δημιουργήθηκαν για τους ανθρώπους και προς όφελός τους, ως μέσα που εξυπηρετούν τη λατρεία και την πνευματική ζωή των πιστών.

Το κήρυγμά του, τόσο δημόσια όσο και σε προσωπικές συζητήσεις, ήταν πάντοτε επικεντρωμένο στην αγάπη και στον σεβασμό προς κάθε ανθρώπινη ύπαρξη, διαδίδοντας ένα πνεύμα συμφιλίωσης και συγχώρεσης μέσα στην Εκκλησία. Η χώρα μας είχε και συνεχίζει να έχει ανάγκη από αυτό το πνεύμα. Στην πραγματικότητα, ολόκληρος ο κόσμος έχει ανάγκη από αυτό το πνεύμα, γιατί μόνο πάνω σε αυτό το θείο θεμέλιο μπορούν να οικοδομηθούν δίκαιες σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Μόνο μέσα από αυτό μπορεί να αναδυθεί μια πραγματικά ανθρώπινη κοινωνία.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος, με την εξαιρετική του συμβολή στην ενίσχυση του διαλόγου μεταξύ διαφόρων λαών σε όλο τον κόσμο, με τα βιβλία και τα άρθρα του που παρέχουν βαθιά θεολογική υποστήριξη σε αυτόν τον διάλογο, καθώς και με τις προσπάθειές του για σεβασμό της αξιοπρέπειας και της ελευθερίας κάθε ατόμου, έχει καταστεί ένα σημαντικό σημείο αναφοράς, όχι μόνο στον διαθρησκειακό διάλογο, αλλά και στον ευρύτερο χώρο της ανθρώπινης σκέψης. Τα γνωστά του λόγια, ότι “το λάδι της πίστης δεν πρέπει να χρησιμοποιείται από καμία πλευρά για να ανάψει συγκρούσεις, αλλά για να θεραπεύσει πληγές και να γαληνέψει τις καρδιές”, έχουν ήδη καταστεί ένα ισχυρό μήνυμα όταν συζητείται ο ρόλος που πρέπει να διαδραματίζει η θρησκεία στον σύγχρονο συγκρουσιακό κόσμο.

Με το ζωντανό του παράδειγμα, ενδυνάμωσε σε όλους μας την ακλόνητη πίστη στον Θεό. Όσες φορές και αν αντιμετώπισε δυσκολίες ή προκλήσεις, δεν υποχώρησε ποτέ. Με βαθιά πίστη στον Θεό και πεπεισμένος ότι επιτελεί το έργο Του, στάθηκε ακλόνητος σαν βράχος, αλλά πάντα με αγάπη και συμπόνια, προστατεύοντας την Εκκλησία και την αποστολή της. Η ήδη παροιμιώδης φράση του, “Ο Θεός δεν θα μας εγκαταλείψει”, διέδωσε πίστη και ελπίδα σε όλους τους πιστούς, εμπνέοντάς τους σε κάθε βήμα της πνευματικής τους πορείας.

Χάρισε στην Εκκλησία μας ό,τι είχε: την ανεκτίμητη πνευματική και διανοητική του κληρονομιά, τη γνώση και τη σοφία του, την ώριμη και διαυγή σκέψη του, την γεμάτη αγάπη φροντίδα ενός πνευματικού ποιμένα και την αταλάντευτη αφοσίωση ενός συνειδητοποιημένου χριστιανού στο παρόν και στο μέλλον της ανθρωπότητας. Μας προσέφερε όλες του τις φυσικές και συναισθηματικές δυνάμεις, αφιερώνοντας ολόκληρη την ύπαρξή του σε εμάς. Με ταπεινή καρδιά και γεμάτος ευγνωμοσύνη, θα ήθελα να εκφράσω την βαθιά μου ευγνωμοσύνη  για αυτό το μεγάλο δώρο που ο Θεός έκανε σε εμάς.

Όσο περνά ο χρόνος, τόσο πιο ξεκάθαρο γίνεται σε όλους μας το μεγαλείο του έργου του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου. Συχνά μένω έκθαμβος και θαυμάζω, όπως και πολλοί άλλοι, αναρωτώμενος πώς κατάφερε να επιτελέσει ένα τόσο μεγάλο έργο και σε τέτοιες διαστάσεις. Η απάντηση βρίσκεται σε μερικά βασικά στοιχεία: μια ακλόνητη πίστη, μια απεριόριστη αγάπη για τον Θεό και τους ανθρώπους, ένα σπάνιο ταλέντο και μια μεγάλη χάρη από τον Θεό. Μόνο αυτές οι δυνάμεις μπορούν να κάνουν ένα τέτοιο θαύμα πραγματικότητα.

Τιμώντας το έργο αυτού του σπουδαίου ανθρώπου, τιμούμε τους εαυτούς μας, την Εκκλησία μας και τη χώρα μας. Τα έργα του θα τον συνοδεύουν στην πορεία του προς τη Βασιλεία την αιώνια του Χριστού.

Σήμερα, σε αυτήν την ιερή ημέρα τιμής των Τριών Ιεραρχών, απευθύνουμε τον τελευταίο μας χαιρετισμό σε έναν μεγάλο ιεράρχη, έναν πιστό μαθητή τους, που ενέπνευσε τη σκέψη, το κήρυγμα, τη ζωή και το έργο του από αυτούς. Όπως οι Τρεις Ιεράρχες παραμένουν για αιώνες παραδείγματα και στυλοβάτες της Ορθόδοξης πίστης μας, έτσι και η ζωή και το έργο του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου, εμπνευσμένα από αυτούς, θα συνεχίσουν να αποτελούν ένα ζωντανό παράδειγμα και μια ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης, όχι μόνο για εμάς σήμερα, αλλά και για τις μελλοντικές γενιές.

Αυτές τις μέρες, οι καρδιές μας είναι γεμάτες θλίψη για τον Αρχιεπίσκοπο και Ποιμένα μας. Η παρουσία του μας έδινε πάντοτε ασφάλεια και τώρα αισθανόμαστε βαθιά την απουσία του. Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και αν είμαστε λυπημένοι, γνωρίζουμε ότι δεν μας έχει εγκαταλείψει. Ο Απόστολος Παύλος δεν μας ζητά να μην θλιβόμαστε, διότι η θλίψη είναι ένα φυσικό συναίσθημα όταν χάνεται ένας αγαπημένος άνθρωπος. Μας καλεί, όμως, να μην θλιβόμαστε όπως εκείνοι που δεν έχουν ελπίδα, διότι ενώπιον του Θεού δεν υπάρχει θάνατος. Ο Θεός δεν είναι Θεός νεκρών, αλλά ζωντανών (Ματθ. 22:32).

Είναι αλήθεια ότι χάσαμε έναν σπάνιο Ποιμένα, αλλά κερδίσαμε έναν ισχυρό πρεσβευτή κοντά στον Θεό, που θα προσεύχεται αδιάκοπα για εμάς και για την Εκκλησία μας, την οποία αγάπησε τόσο πολύ. Αν και λυπούμαστε, βρίσκουμε παρηγοριά – όπως γράφει ο Άγιος Αυγουστίνος – καθώς η αδυναμία μας μας βαραίνει, αλλά η πίστη μας ανυψώνει. Θλιβόμαστε για την ανθρώπινη κατάσταση, αλλά η θεραπεία μας βρίσκεται στη θεία υπόσχεση.

Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ήταν ένας άξιος διάδοχος των Αποστόλων και, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, ένας θερμός κήρυκας του Σταυρού και της Ανάστασης, όχι μόνο με λόγια, αλλά και με πράξεις. Σήκωσε τον Σταυρό του Χριστού και έτσι ξεκίνησε τον δρόμο του προς την Ανάσταση. Η ζωή του ήταν μια αληθινή ζωή και η αληθινή ζωή δεν τελειώνει με τον θάνατο, γιατί είναι μια ζωή άγια και αθάνατη. Γι’ αυτό, δεν μπορούμε να θλιβόμαστε όπως εκείνοι που δεν έχουν ελπίδα.

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, ας προσευχηθούμε με όλη μας την καρδιά, ώστε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός, ο οποίος είναι η Ανάσταση και η Ζωή (Ιω. 11:25), να αναπαύσει την ψυχή του αγαπημένου μας Αρχιεπισκόπου Αναστασίου στους κόλπους των δικαίων, όπου δεν υπάρχει πόνος, θλίψη ή στεναγμός, αλλά αιώνια και αληθινή ζωή.

Ας ζήσουμε με την έμπνευσή του και ας τον θυμόμαστε με τιμή και αγάπη για πάντα.

Αιωνία και μακαρία ας είναι η μνήμη του. Αμήν!

Μητροπολίτης Κορυτσάς
+Ιωάννης
Τίρανα, 30 Ιανουαρίου 2025